ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ Ι

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΟΜΗΡΙΚΟΥ ΕΠΟΥΣ

Δεν θα μας απασχολήσουν οι διάφορες θεωρίες της σύνθεσης των Ομηρικών επών σ΄ αυτό το κεφάλαιο , άλλωστε υπάρχουν ακόμη διάφορα σκοτεινά και αμφισβητίσημα στοιχεία. Σίγουρο είναι ότι τα Ομηρικά έπη στην τωρινή τους μορφή προϋποθέτουν μια μακρά παράδοση προφορικής ποίησης . Ουδεμία αμφιβολία περί αυτού . Για την προφορική ποίηση ξέρουμε αρκετά πράγματα από τον Milman Parri ( πέθανε νέος σε ένα ατύχημα και ο γιος του Adam Parri εξέδωσε το έργο του ) . Σπουδαίος μαθητής του M. Parri , o Alferd Lord . Η προφορική ποίηση προϋποθέτει την ικανότητα του ποιητή ( αοιδού ) να αυτοσχεδιάζει με βάση τη γνώση του μύθου και του παραδοσιακού υλικού . Το παραδοσιακό υλικό αποτελείται από τυποποιημένες φράσεις , αποτελείται από τους λογότυπους ή φόρμουλες που αναφέρονται και οι δύο σε διάφορες έννοιες και σε διάφορες καταστάσεις ή είχαν απλό περιγραφικό χαρακτήρα . Το τυποποιημένο αυτό υλικό υπήρχε στη μνήμη του ποιητή και των ακροατών , έτοιμο να πάρει μια ορισμένη θέση στον εξάμετρο στίχο και να βοηθήσει έτσι τον ποιητή . Ο ποιητής δεν αποστηθίζει ένα ποίημα ολόκληρο . Τα 2/3 της Ιλιάδας είναι ίδιοι στίχοι επαναλαμβανόμενοι . Ο ποιητής δεν είχε την άνεση χρόνου να μεταχειριστεί νέα εκφραστικά μέσα κατά την διάρκεια της απαγγελίας . Δεν είχε χρόνο να σκεφτεί , να δουλέψει τον στίχο , όπως έκαναν αργότερα άλλοι ποιητές που χρησιμοποίησαν την γραφή. Ο Βιργίλιος δούλευε δέκα ολόκληρα χρόνια από την ζωή του για να τελειώσει την " Αινειάδα " . Μια ολόκληρη μέρα δούλευε έναν στίχο . Η έρευνα του M. Parri και των μαθητών του στην προφορική ποίηση των Γιουγκοσλάβων πριν από τον πόλεμο , απέδειξε ότι ο λαϊκός βάρδος ( ποιητής ) μπορούσε να αυτοσχεδιάσει και , έτσι , να δημιουργήσει περίπου 5000 στίχους σε διάστημα τριών ή τεσσάρων ωρών, και αυτό γιατί ο βάρδος δούλευε με λογότυπους , με επαναλήψεις θεματικών μοτίβων κλπ. Όταν άρχιζε να απαγγέλει μπροστά σε ένα ακροατήριο δεν μπορούσε να διακόψει για να σκεφτεί κάτι ή για να διορθώσει κάτι , δεν μπορούσε να προγραμματίσει τις ιστορίες του μύθου . Όπως προχωρούσε έδινε και τις λεπτομέρειες . Οι έρευνες απέδειξαν ότι ο ποιητής μπορεί να μην είναι καλός όσον αφορά την ιδιότητα της δημιουργίας του αλλά οπωσδήποτε ήταν ένας καλός μάστορας . Στην περίπτωση των Γιουγκοσλάβων έχουμε μεγάλες συνθέσεις που στο μέγεθος συναγωνίζονται την Ιλιάδα αλλά σε σύγκριση με τα Ομηρικά έπη ποιοτικά υστερούν . ΛΟΓΟΤΥΠΟΙ : Ίσως το ακροατήριο να είχε ορισμένες απορίες . Το ακροατήριο δεν μπορούσε , όμως , να διακόψει τον ποιητή . Η βασικότερη μορφή του λογότυπου είναι ο συνδυασμός επιθέτου - ουσιαστικού . Στην προφορική ποίηση φραστική μονάδα δεν είναι η λέξη αλλά ο λογότυπος . π.χ : ροδοδάκτυλος ηως =αυτός είναι ένας λογότυπος . Ωκύς Αχιλλεύς = ακόμη και όταν αναπαύεται είναι γρήγορος ο Αχιλλέας . Αυτά τα επίθετα χαρακτηρίζουν ήρωες , Θεούς , πράξεις , καταστάσεις κλπ. Η συχνή χρήση του επιθέτου αυτού ( ή της φόρμουλας ) αποδυναμώνει το επίθετο και τη σημασία που έχει , μ΄ αποτέλεσμα το επίθετο αυτό κατέληξε να χαρακτηρίζει το ύφος του έπους και όχι το συγκεκριμένο ουσιαστικό . Το τυποποιημένα αυτά επίθετα δίνουν μια κάποια επισημότητα στο αφηγηματικό ύφος . Πρέπει , όμως , να σημειώσουμε ότι η επιλογή των τυποποιημένων στοιχείων γίνεται με μεγάλη προσοχή στην ποίηση , με αξιώσεις . Κύριο πρώτο μέλημα του ποιητή δεν είναι μόνο το μέτρο . Πέρα από το μέτρο υπάρχει η ανάγκη να αποδοθούν και να χαρακτηριστούν οι καταστάσεις που δημιουργούνται μέσα στο ποίημα . Πολλοί , όμως , υποστηρικτές της προφορικής ποίησης ισχυρίστηκαν ότι τόσο οι καταστάσεις αυτές όσο και οι ήρωες που ενεργούν είναι τυποποιημένοι και ως ένα βαθμό έχουν δίκιο . Η Επική ποίηση χρησιμοποιεί επίσης τυποποιημένα θέματα , τυποποιημένους ήρωες και όχι μόνο τυποποιημένες φράσεις .

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ

Η σύνθεση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας δείχνει , ως ένα αρκετό μεγάλο βαθμό , ότι ο ποιητής δημιούργησε ένα έπος που έχει πρωτοτυπία , έχει το δικό του χαρακτήρα πέρα και έξω από τα παραδοσιακά στοιχεία που χρησιμοποιεί . Η σύνθεση του έπους είναι αξιοθαύμαστη κάτω από τις συνθήκες από τις οποίες δημιουργείται η χρήση της παραδοσιακής φρασεολογίας ( λογότυποι , θεματικά μοτίβα ) ΄ είναι ένα μεγάλο κατόρθωμα . Οι λογότυποι αυτοί , για τους οποίους έγινε λόγος , διέσωσαν αρκετά κοινωνικά και πολιτιστικά στοιχεία , γιατί πέρασαν χωρίς καμιά μεταβολή από την μια γενιά στην άλλη . Είναι , επίσης , σημαντικό ότι τα έπη του Ομήρου ( ακόμη και μετά τον Όμηρο και στην κλασική Ελλάδα του 5ου και του 4ου αι π.Χ. ) δεν διαβάζονταν από το πρωτότυπο . Το ακροατήριο έβλεπε τον απαγγέλοντα ποιητή να χειρονομεί , να χρωματίζει τη φωνή του και έτσι μπορούσαν καλύτερα να κατανοήσουν το έργο . Το ποίημα έχει έντονο δραματικό χαρακτήρα : μεγάλο διάλογο , δεν έχουμε στιχομυθία και έτσι ο ποιητής μπορεί να παρουσιάσει καταστάσεις με αυτόν τον διάλογο . Δεν διάβαζαν όπως διαβάζουμε σήμερα εμείς και όταν είχαν ένα κείμενο από την Κλασική Ελλάδα διάβαζαν μεγαλόφωνα και ο τρόπος αυτός κράτησε μέχρι τον Μεσαίωνα . Τα κλασικά κείμενα δεν διαβάζονταν από μέσα , με αποτέλεσμα να χάνονται πάρα πολλά .

ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΕΠΩΝ

Η γλώσσα των επών είναι η ιωνική διάλεκτος , που είναι εμπλουτισμένη με διάφορα άλλα διαλεκτικά στοιχεία : αιολικά , δωρικά ( λιγότερα ) , ακόμη και αττικά . Την ιωνική διάλεκτο την αποκαλούμε έτσι , γιατί υπερισχύουν τα ιωνικά στοιχεία . Είναι δημιούργημα των ποιητών από τις αρχές της ηρωϊκής ποίησης . Οι αρχές αυτές ανάγονται με το τέλος της Μυκηναϊκής εποχής . Τα Ομηρικά έπη είναι το τέλος μιας μακράς παράδοσης . Η γλώσσα των επών είναι τεχνιτή , δηλαδή , η γλώσσα αυτή δεν μιλήθηκε ποτέ και σε καμιά εποχή στην τωρινή της μορφή που παρουσιάζει παλαιότερους και νεότερους τύπους πέρα από την γλωσσική ανάδειξη . α . έχουμε τον τύπο " στήθεσσιν " ( Α 83 ) , όπου το -έσσι είναι αιολική κατάληξη και το -ν στο τέλος προέρχεται από την ιωνική , αττική διάλεκτο . β . ούτ΄ αν κεν Άρης ( Ν 126 ) , όπου βλέπουμε δύο διαφορετικούς τύπους : το άν ανήκει στην ιωνική διάλεκτο και το κεν στην αιολική . Τα στοιχεία που αποτελούν την τεχνιτή αυτή γλώσσα ήταν στοιχεία μιας ζωντανής γλώσσας .

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥ ΥΦΟΥΣ

Η Επική ποίηση είναι προφορική , όχι γραπτή και η σύνθεση των επών βασίζεται στη μνήμη , ανάμνηση . Έχουμε , λοιπόν , μνήμη και ανάμνηση ορισμένων γεγονότων . Η φραστική πρωτοτυπία δεν είχε τότε την σημασία που απόκτησε αργότερα με το γραπτό λόγο . Οι ακροατές περίμεναν να τους αφηγηθεί ορισμένα γεγονότα από τη μυθολογική παράδοση , που γι΄αυτόν ήταν ιστορία . Να τους τα διηγηθεί όλα αυτά με έναν ωραίο τρόπο . Και φυσικά το ακροατήριο θα επαινούσε τον ποιητή , που θα ξέφευγε από την πεπατημένη , όσον αφορά την παρουσίαση του παραδοσιακού αυτού υλικού και θα παρουσίαζε καινούριους τρόπους . Το δακτυλικό εξάμετρο ήταν το καλούπι μέσα στο οποίο ο ποιητής θα έχυνε το περιεχόμενο του ποιήματος , του μικρού ή του μεγάλου . Το καλούπι αυτό προσδιόριζε κατά πολύ τις λέξεις και τις φράσεις που θα χρησιμοποιούσε . Μπορούσε π.χ. να βρει μια πολύ ωραία λέξη , να ακούσει , να φτιάξει αλλά δεν μπορούσε να την " βολέψει " μέσα στο καλούπι αυτό . Το δακτυλικό εξάμετρο αποτελείται από δακτύλους _ υ υ . Οι δύο βραχύχρονες συλλαβές μπορούσαν να αντικαταστηθούν από μια μακρύ...δηλαδή _ _ . Δεν μπορεί να είναι _ υ _ = Πλεισθένης . Βεβαίως , ο ποιητής επιτρέπει στον εαυτό του την άδεια να " τροποποιήσει " την ποσότητα μιας συλλαβής ανάλογα με τις ανάγκες του , δηλαδή πετυχαίνει την λέξη που του δίνει ένα ρυθμό .

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΟΡΜΟΥΛΑΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΥΠΟΥ ΤΟΥ M. PARRI

" Λογότυπος είναι μια ομάδα από λέξεις που έχουν μια ορισμένη μετρική αξία και χρησιμοποιούνται ( οι λέξεις ) πάντα με τον ίδιο τρόπο , για να εκφράσουν μια κεντρική ιδέα " . α . _ υ υ_ _ : δίος Οδυσσεύς . Η φόρμουλα μας δίνει το μετρικό σχήμα όπου θέλει ο ποιητής να κλείσει στο στίχο . Έχουμε , όμως , μια άλλη περίπτωση που ο Οδυσσέας δεν είναι " δίος " αλλά είναι υ υ _ υ : πτολίπορθος , γιατί έχουμε ένα άλλο σχήμα ή _ υ _ υ : Πολυμήτις . Το μέτρο είναι το ίδιο , ίδιο αριθμό συλλαβών και την ίδια ποσότητα . Σύμφωνα , λοιπόν , με τον M. Parri και των μαθητών του και το ένα και το άλλο επίθετο ταιριάζει με το ουσιαστικό . Δεν μας δείχνει τίποτε άλλο παρά για τον Οδυσσέα και όχι για τον Αχιλλέα . Βέβαια , μερικοί δεν συμφωνούν μ΄ αυτήν την θέση , όπου αποδεικνύει ότι ο ποιητής είναι πολύ προσεκτικός . Ο M. Parri , βέβαια , πίστευε ότι τα επίθετα έχουν μόνο διακοσμητικό ρόλο . Είναι εκεί για να γεμίζουν τον στίχο . Ο ποιητής , όμως , συνδυάζει και επιλέγει το υλικό με τις δικές του αναλύσεις , όπου δεν είναι μόνο μετρικές. β . Εναλλασσόμενους τύπους : Το γλωσσικό μείγμα ( ανάμειξη αιολικών και ιωνικών στοιχείων ) βοηθά στην σύνθεση του έπους τον ποιητή . Για να γίνει πιο κατανοητό ο ποιητής μπορεί να χρησιμοποιήσει τον τύπο υ υ _ : έμεναι αλλά τον τύπο _ υ υ : έμμεναι ή υ υ : έμεν καθώς και _ υ : έμμεν . γ . Έχουμε νεολογισμούς : αυτές είναι λέξεις που έφτιαξε ο ίδιος ο ποιητής για κάποιους λόγους και αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται σε ορισμένα σημεία του στίχου π.χ. κυανοχαίτης . δ . Έχουμε επίσης αρχαϊσμούς . Οι αρχαϊσμοί είναι διάφοροι τύποι που χρησιμοποιούνται μονο για το μέτρο . Η χρήση του δυϊκού π.χ. με την κατάληξη -οιιν . ε . Χάρη του μέτρου χρησιμοποιεί τον πληθυντικό αντί του ενικού , απαρέμφατο αντί προστακτική , υποτακτική με βραχύ φωνήεν αντί μακρύ π.χ. ίομεν . Η μορφολογία επηρεάζει και προσδιορίζει το ύφος . Σκοπός του ποιητή είναι να παρουσιάσει τα πράγματα καθαρά , ζωντανά , γρήγορα . Επίσης θα τα παρουσιάσει " παράλληλα " . Τα στοιχεία αυτά βρίσκονται σε ένα ιδανικό συνδυασμό . Για να επιτύχει ο ποιητής τη νοηματική διαύγεια χρησιμοποιεί απλές και σύντομες προτάσεις . Χρησιμοποιεί παράταξη και όχι υπόταξη . Η υπόταξη αρχίζει με το γραπτό λόγο . Ο ζωντανός λόγος είναι ο λόγος της παράταξης , ενώ ο γραπτός της υπόταξης . Στο ύφος συμβάλλουν επίσης : στ . οι παρομοιώσεις , με τις οποίες ο ποιητής επεξηγεί ,τονίζει και εμπλουτίζει το ποιητικό υλικό . Συχνά , οι παρομοιώσεις αυτές ξεπερνούν τα όρια της σύγκρισης και μας δίνουν ωραίες εικόνες από τη ζωή του Ομηρικού ανθρώπου , κυρίως , στα χρόνια του ποιητή . ζ . Οι μεταφορές που κεντρίζουν την φαντασία του ακροατή και ποικίλλουν το λεξιλόγιο του ποιητή . η . Έχουμε ρυθμική και φωνητική ονοματοποία : π.χ τριχθώ τε και τετραχθώ διέσχισεν ίς ανέμοιο ( ι 71 ) . Εδώ έχουμε τα σκληρά σύμφωνα .

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Ιλιάδα ένα επικό ποίημα και ανήκει στον επικό κύκλο . Ο επικός κύκλος αποτελείται από μια σειρά επών , τα οποία μας δίνουν μια χρονολογική εξιστόρηση γεγονότων από την αρχή του κόσμου μέχρι το τέλος της ηρωϊκής εποχής . Τα γνωστότερα έπη του κύκλου είναι εκείνα που έχουν σχέση με τον Τρωϊκό πόλεμο . Τέτοιο έπος είναι τα " Κύπρια " . Για τα έπη του επικού κύκλου γνωρίζουμε λίγα πράγματα , γιατί εκτός από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια δεν διασώθηκαν άλλα . Έχουμε , όμως , περιλήψεις των επών αυτών από τον Πρόκλο ( νεοπλατωνικός φιλόσοφος ) στο έργο του " Χρηστομάθεια " . Οι περιλήψεις αυτές διασώθηκαν σε κώδικες . Ένας απ΄ αυτούς είναι ο κώδικας της Βενετίας ( εκδ. 11ου μ.Χ. ) και ο άλλος είναι ο κώδικας του Εσκοριάλ ( 10ος μ.Χ ) . Σύντομη περίληψη της " Χρηστομάθειας " υπάρχει στη βιβλιοθήκη του Φωτίου ( υπήρξε Πατριάρχης την εποχή του Μιχαήλ Γ΄) . Τα Ομηρικά έπη χρονολογούνται γύρω στα 800 π.Χ.

ΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Υπάρχουν ορισμένα χρονολογήσιμα στοιχεία που μας βοηθούν να οριοθετήσουμε την ακμή του ποιητή . Αυτά τα στοιχεία βρίσκονται μέσα στα ίδια τα έπη ( αρχαιολογικά , γλωσσικά στοιχεία ) και έξω από τα έπη ( έμμεσες και άμεσες παραπομπές στα έπη από λυρικούς ποιητές του 5ου και 6ου αι. π.Χ. Αρχίλοχος ,Τυρταίος ) . Υπάρχουν αγιογραφίες με μυθολογικές παραστάσεις που ανάγονται στα Ομηρικά έπη και , επίσης , υπάρχουν ορισμένα αρχαιολογικά ευρήματα που και αυτά ρίχνουν φως στο επίμαχο θέμα . Για παράδειγμα ένα αγγείο στην Ιταλία που χρονολογείται το 730 π.Χ. περιέχει στίχους που αναφέρονται στο περίφημο κύπελλο του Νέστορα στο Λ της Ιλιάδας ( στιχ. 632.. ) . Είναι γνωστό σε όλους τι πραγματεύουν τα Ομηρικά έπη . Η Οδύσσεια πραγματεύεται την επιστροφή ( νόστο ) του Οδυσσέα στην Ιθάκη και η Ιλιάδα την οργή ( μήνιν ) του Αχιλλέα και τις καταστρεπτικές της συνέπειες στον δέκατο και τελευταίο έτος του Τρωϊκού πολέμου . Και τα δύο έπη περιέχουν αρκετά παραδοσιακά στοιχεία . Η σύνθεση των Ομηρικών επών έγινε με τη βοήθεια της μνήμης και όχι με της γραφής . Ήταν , επομένως , φυσικό ότι με τον τρόπο αυτό της σύνθεσης θα προέκυπταν ανωμαλίες στη γλώσσα , στο μέτρο και γενικά στη δομή του έργου του . Σύγχρονοι φιλόλογοι από το 1795 και εδώ δεν έπαψαν και μέχρι σήμερα να ανακαλύπτουν τέτοιου είδους ανωμαλίες . Η κριτική ανάλυση των Ομηρικών επών άρχισε στα νεότερα χρόνια με το έργο του γερμανού φιλόλογου August Wolf . Το βιβλίο έχει τον τίτλο Prolegomena ad Homenum 1795 . Μεταξύ άλλων ο Wolf ισχυρίζεται ότι τα Ομηρικά έπη δεν είναι έργο ενός ποιητή και δεν ανήκουν σε μια ορισμένη εποχή γιατί δεν υπήρχε και γραφή να χρησιμοποιηθεί για την σύνθεση των επών . Έτσι , κατά τον Wolf τα Ομηρικά έπη είναι δημιούργημα διαφόρων εποχών και διαφόρων ποιητών . Δεν υπάρχει όμηρος στην ουσία! Υπήρχε αυτή η διαμάχη και στους Αλεξανδρινούς χρόνους . Πίστευαν ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια δεν ήταν του ίδιου ποιητή . Έχουμε τους Χωρίζοντες ( Ξένωνος , Ελλάνικος ) και τους Ενωτικούς , που πιστεύουν ότι ο Όμηρος είναι ο ποιητής και των δύο επών και μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται ο μεγαλύτερος φιλόλογος , ο Αρίσταρχος . Από το 1795 έχουμε τους Αναλυτικούς . Δεν παραδέχονται ότι η Ιλιάδα είναι έργο ενός ποιητή . Πιστεύουν ότι στην Ιλιάδα οι ανωμαλίες του έπους οφείλονται στην επέμβαση διαφόρων ποιητών . Οι Ενωτικοί εξηγούν τις ανωμαλίες αυτές αλλά δεν πείθουν τους Αναλυτικούς . Τώρα πρόσφατα έχουμε τη δημιουργία μιας σχολής " της προφορικής ποίησης " ( Oral Composition ή Oral poetry ) . Ιδρυτής : ο αμερικανός Milman Parry , που έριξε αρκετό φως σε πολλά σημεία της ακατάπαυστης διαμάχης ανάμεσα στους Ενωτικούς και Αναλυτικούς . Η σχολή αυτή με τους εκπροσώπους της επηρέασε και τους μεν και τους δε . Οι Ενωτικοί παραδέχονται ότι ένα μεγάλο μέρος από το έπος περιείχε παραδοσιακά στοιχεία ενώ οι Αναλυτικοί παραδέχονται ότι οι ανωμαλίες που διαπίστωσαν πριν από την ύπαρξη της σχολής μ π ο ρ ε ί να οφείλονται στις ιδιαίτερες συνθήκες της προφορικής ποίησης . Η διαμάχη βέβαια συνεχίζεται... Η νέα θεωρία ή σχολή έχει αρκετά τρωτά στοιχεία . Αυτό είναι περιληπτικά το Ομηρικό ζήτημα .

ΟΜΗΡΟΣ

Για τον ποιητή γνωρίζουμε λίγα πράγματα . Υπάρχουν οι λεγόμενοι Βίοι του Ομήρου . Τα στοιχεία όμως της βιβλιογραφίας του έχουν πολλές ανακρίβειες . Τα περισσότερα είναι φανταστικά . Δεν ξέρουμε που ακριβώς γεννήθηκε , που πέθανε και σε τελική ανάλυση τι " έγραψε " . Πάρα πολλές πόλεις φιλονικούσαν για τη καταγωγή του . Το πιθανότερο είναι ότι έζησε και μεγάλωσε στη Σμύρνη . Υπήρχε σίγουρα μια ζωντανή παράδοση για τον Όμηρο , που δημιουργήθηκε και διατηρήθηκε από τους " Ομηρίδες " . Αυτοί ίδρυσαν σχολή Επικής Ποίησης στην Χίο . Ομηρίδες σημαίνει ότι ήταν απόγονοι του Ομήρου . Πολλοί όμως το αμφισβητούν αυτό . Στην πραγματικότητα ήταν μια συνέχεια από ραψωδούς που διατηρούσαν τα έπη ενός μεγάλου ποιητή και τα έψαλλαν στα πανηγύρια . Αυτό το ξέρουμε από τον Πίνδαρο , τον Πλάτωνα , τον Ηρόδοτο κ.α. Στη Χίο υπάρχει ένα μνημείο που συγχρονοι μελετητές πιστεύουν ότι ρίχνει λίγο φως στην παράδοση , που συνδέει τον Όμηρο με το ναό και τους Ομηρίδες . Είναι η Δασκαλόπετρα της Χίου . Σίγουρο είναι πως ο Όμηρος έζησε πριν από τον 7ο αι. και ο Ηρόδοτος μπορεί να έχει δίκιο που τον τοποθετεί γύρω στα 850 . Αυτό είναι σίγουρο , γιατί δεν μπορούμε να κατεβούμε πιο κάτω . Υπάρχουν μαρτυρίες μέσα και έξω στα έπη του που μας οριοθετούν το ζητούμενο .

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΘΕΜΑ " Η επίσκεψη στα ελληνικά μουσεία σημαίνει για όλους τους σύγχρονους ανθρώπους μια άμεση και ποθητή γνωριμία με τα αρχέτυπα του πολιτισμού μας , μια συνομιλία θερμή με τις πνευματικές μορφές που μας γαλούχησαν , ένα άγγιγμα της γενέθλιας γης , όπου βυθίζονται οι ρίζες μας και απ΄ όπου αντλούμε ακόμα ζωτικούς χυμούς " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . " Γιατί γνωρίσαμε τόσο πολύ τούτη τη μοίρα μας στριφογυρίζοντας μέσα σε σπασμένες πέτρες , τρεις ή έξι χιλιάδες χρόνια " .

ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ

Η ελληνική παράδοση , όπως είναι γνωστό , είναι πολύ πλούσια σε έργα τέχνης , όπλα και εργαλεία . Όλα αυτά που αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός λαμπρού πολιτισμού μπορεί να τα θαυμάσει κανείς στα ελληνικά μουσεία και , δυστυχώς , πολλά απ΄ αυτά και στα ξένα . Το μουσείο , δηλαδή , είναι ένας χώρος μέσα στον οποίο στεγάζονται αρχαιολογικά ευρήματα , ένας ολόκληρος αρχαίος πολιτισμός . Έτσι , το μουσείο είναι ένα απ΄ τα μέσα όπου μπορεί κανείς να γνωρίσει την παράδοση του .

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ : είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών που εκφράζουν τη συλλογική ζωή μιας ανθρώπινης ομάδας , το σύνολο των υλικών , πνευματικών , ηθικών και κοινωνικών πλευρών της ζωής αυτής . ( LUCIEN FEBVRE ) .

Ποιά συναισθήματα και τί σκέψη δημιουργεί σ΄ εσάς η επίσκεψη στα μουσεία μας ; Η επίσκεψη ενός έλληνα σε κάποιο ελληνικό μουσείο ή οπουδήποτε υπάρχουν αρχαία ελληνικά ευρήματα , προκαλεί σ΄ συτόν πολλά και ποικίλα συναισθήματα . Καταρχήν , του προκαλεί το συναίσθημα της χαράς και της υπερηφάνειας που κατάγεται απ΄ αυτόν τον πολιτισμό , ο οποίος έδωσε τα " φώτα " και αποτέλεσε τη βάση πολλών άλλων πολιτισμών . Από την Ελλάδα δόθηκαν οι βάσεις πολλών επιστημών , όπως της Ιατρικής και της Φιλολογίας . Τα έργα τέχνης αποτελούν σήμερα πηγή έμπνευσης πολλών καλλιτεχνών . Παρατηρείται , γενικά , ότι όλοι θαυμάζουν αυτόν τον μυθικό πολιτισμό και προσπαθούν με δόλιους τρόπους να καπηλευτούν τα έργα και την ιστορία του . Όμως , η υπερηφάνεια των Ελλήνων είναι το μόνο τους " όπλο " και το πιο ισχυρό για την προστασία αυτού του πολιτιστικού θησαυρού από τους αρχαιοκάπηλους .

Τί έχουν να προβάλλουν τα μουσεία στην παγκόσμια κοινότητα ;

Τα ελληνικά μουσεία έχουν να προβάλλουν ένα μοναδικό και ανεκτίμητο θησαυρό . Αποτελούν ζωντανή απόδειξη για την ύπαρξη ενός μυθικού και λαμπρού πολιτισμού , απ΄ όπου αναστηλώθηκαν άλλοι πολιτισμοί . Τα έργα τέχνης που στεγάζονται μέσα σ΄ αυτά αποτελούν απόδειξη της σοφίας και της δημοκρατικότητας του λαού αυτού .

Με δεδομένα τα εθνικά μας προβλήματα , ποιά στάση πρέπει να κρατήσει ο έλληνας και ειδικά ο νεοέλληνας ;

α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : Μέσα απο μια συνειρμική διδασκαλία της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής ιστορίας να καλλιεργήσει στους μαθητές ένα υγιές εθνικό φρόνημα , ειδικό μάθημα που διδάσκει την ελληνική παράδοση με τη μορφή του γόνιμου ιστορισμού . Σ΄ αυτό θα περιλαμβάνονταν η εκμάθηση δημοτικών χορών και μουσικών οργάνων , η ετυμολογική σύνδεση της νέας με την αρχαία ελληνική , η ενίσχυση των γεωγραφικών ερευνών από μαθητές . β. Μ.Μ.Ε. : Να μην εξωραϊζουν τα δυτικά μοντέλα και να προβάλλουν αντίστοιχα μέσα από μια διαφημιστική εκστρατεία , την αγορά ελληνικών προϊόντων για την ενίσχυση της εθνικής μας οικονομίας . Τα ειδησειογραφικά πρακτορεία καλούνται να αναλάβουν την προβολή της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και να πείσουν την διεθνή κοινή γνώμη για το ότι η γνησιότητα και η αυτοχθονία του ελληνικού κόσμου δεν είναι ούτε αμφισβητίσιμη ούτε διαπραγματεύσιμη . γ. ΚΡΑΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ , ΚΟΜΜΑΤΑ: Ενίσχυση των διπλωματικών δραστηριοτήτων μας με όλους τους γείτονες λαούς ( Πρωτόκολλο Φιλίας και συνεργασίας ως δείγματα καλής γειτνίασης ΄π.χ. ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια της Ελλάδας στην Αλβανία) . Ενότητα των κομμάτων για σταθερή πολιτική και για άσκηση πίεσης στους ετέρους της ΕΟΚ , προκειμένου να τους πείσουμε ότι τα Σκόπια επιμένουν να σφετεριστούν τον γεωγραφικό όρο '' Μακεδονία ¨ και να οικειοποιηθούν ταυτόχρονα και τον εθνολογικό ιστορικό όρο " Μακεδονία " πλαστογραφόντας την ιστορία . Το κράτος πρέπει να δώσει κονδύλια για αρχαιολογικές έρευνες , για την ίδρυση νέων μουσείων και να θέσει αυστηρή νομοθεσία για την αρχαιοκαπηλία .

" Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν , σβήνει κανείς κι ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον΄ και είναι θλιβερή η ζωή , που μοιάζει σαν ακατοίκητο σπίτι ". Γ . ΣΕΦΕΡΗΣ .

ΜΑΚΕΔΩΝ - ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ : Στην αρχαία ελληνική παραδίδονται τρεις τύποι αυτής : Μακεδών , Μακεδνός και Μακέδος . Η λέξη απαντά ήδη στον Όμηρο και τον Ηρόδοτο . Προέρχεται από το μάκι-κεδών , δηλαδή από το μάκος / μήκος ( μακρός ) + κεδών - από το χθων , " χώρα , γη " ( χθόνιος ) . Επομένως , η λέξη " Μακεδονία " ( παράγωγο του Μακεδών ) δηλώνει την περιοχή που βρίσκεται μακριά , ψηλά , βόρεια και " Μακεδόνας " είναι ο κάτοικος της περιοχής αυτής . Γ . Μπαμπινιώτης .

ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ

" Η Εκπαίδευση είναι δικαίωμα όλων.... Τα κράτη είναι υποχρεωμένα να την εξασφαλίζουν στον πληθυσμό τους χωρίς διακρίσεις ". Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

ΟΡΙΣΜΟΣ : Αναλφαβητισμός είναι η άγνοια στοιχειωδών εκπαιδευτικών γραμμάτων από κάποια άτομα και επομένως η αδυναμία τους για ανάγνωση και γραφή .

Οι αναλφάβητοι χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες : α. τους ΟΡΓΑΝΙΚΑ αναλφάβητους , εκείνους δηλαδή που δε διδάχθηκαν ποτέ γραφή και ανάγνωση , άρα δε φοίτησαν ποτε στο σχολείο β. τους ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ αναλφάβητους , εκείνους δηλαδή που διδάχθηκαν γραφή και ανάγνωση , αλλά στη συνέχεια δεν καλλιέργησαν αυτές τις γνώσεις , με αποτέλεσμα να ατονήσουν και να ξεχαστούν .

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η ύπαρξη προφορικού λόγου ανάγεται σε πολλές χιλιετηρίδες πριν , πιθανότατα στην εποχή του Homo Sapiens . Οι πρώτες μορφές γραφής τοποθετούνται στα 3300 π.Χ. με προαλφαβητική ή συλλαβογράμματη μορφή . Τα πρώτα αλφάβητα εμφανίζονται περίπου στα 1300 π.Χ. Από τότε όμως η γνώση γραφής και ανάγνωσης δεν ήταν προνόμιο όλου του αθλητισμού . Αρχικά αναπαράγεται και καλλιεργείται μέσα στους κόλπους της άρχουσας τάξης . Ακόμα και στους αρχαίους πολιτισμούς είναι φαινόμενο που αφορά τους ευγενείς (Έλληνες και Ανατολικοί λαοί ) . Επίσης στα χρόνια του Βυζαντίου η συντριπτική πλειοψηφία του λαού μαστίζεται από αναλφαβητισμό .

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Ι . Ατομικά ή Υποκειμενικά .

α. Η έλλειψη ευφυϊας από κάποια άτομα . Χαμηλό πνευματικό επίπεδο - περιορισμένες πνευματικές δυνατότητες . β. Το οικογενειακό περιβάλλον επίσης παίζει καταλυτικό ρόλο στην ώθηση των παιδιών προς τη μόρφωση . Το χαμηλό πνευματικό επίπεδο της οικογένειας και η χαμηλή οικονομικοκοινωνική τους κατάσταση πολύ συχνά έχουν ως αποτέλεσμα τα παιδιά των οικογενειών αυτών να ξεκινούν τη σχολική τους καριέρα από μειονεκτικότερη θέση σε σχέση με τα παιδιά που προέρχονται από ανώτερες κοινωνικοοικονομικά ομάδες . Έρχεται , λοιπόν , σε ρήξη με το οικογενειακό περιβάλλον το σχολείο . (συνδυασμός και οικονομικού αιτίου ) .

ΙΙ. Κοινωνικά ή Αντικειμενικά

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

α. Κυρίως οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι και ο Εμφύλιος καταδίκασαν σε ερήμωση αρκετά μέρη και σε δυσλειτουργία τα σχολεία τους . β. Η μακραίωνη δουλεία στους Τούρκους σε συνδυασμό με τις πολεμικές και εθνικές περιπέτειες του αιώνα μας έφεραν την πολιτισμική και αυτοπνευματική τερμάτωση .

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

α. Ορισμένα χωριά - κυρίως ορεινά ή νησιωτικά - συχνά βρίσκονταν σε κατάσταση αποκλεισμού αφού τα μέσα συγκοινωνίας και επικοινωνίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτα . Έτσι τα σχολεία εκεί υπολειτουργούσαν ή έμεναν τελείως κλειστά . β. Αύξηση του πληθυσμού από το προσφυγικό στοιχείο .

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

α. Τα προβλήματα βιοπορισμού , που δεν έχουν εκλείψει στην εποχή μας λειτουργούν ανασταλτικά στη μόρφωση πολλών παιδιών , με αποτέλεσμα πολλές χιλιάδες μαθητών να εγκαταλείπουν το σχολείο . Κυρίως οι ασθενέστερες κοινωνικά τάξεις πλήττονται από τον αναλφαβητισμό . β. Τα παιδιά των οικονομικών μεταναστών δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στην εκπαίδευση λόγω οικονομικών προβλημάτων των οικογενειών τους αλλά και χαμηλού μορφωτικού επιπέδου αυτών . Έτσι πολλές φορές παρατηρείται ανεπαρκής φοίτηση , να διακόπτουν δηλαδή τα παιδιά αυτά την εκπαίδευση ή να δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τα μαθήματα .

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

α. Η ανισότητα των δύο φύλων και η αντίληψη ότι η γυναίκα είναι περιορισμένη και προορισμένη μόνο για το ρόλο της μητέρας και νοικοκυράς , καταδίκασε κυρίως τα κορίτσια στον αναλφαβητισμό . β. Η ύπαρξη ρατσιστικών αντιλήψεων γύρω από ομάδες " περιθωριακές " ή έστω μειονότητες ( π.χ. τσιγγάνοι , κτηνοτρόφοι κ.λ.π. ) απέκλειε το γεγονός της μόρφωσής τους .

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

α. Αδιαφορία του κράτους για την επαρχία , τις αγροτικές περιοχές , τις υποβαθμισμένες και τις δυσπρόσιτες ( έλλειψη Δ.Ε.Η. . δρόμων , συγκοινωνίας ) . β. Η έλλειψη καλής οργάνωσης για τη παροχή δωρεάν παιδείας σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες . γ. Μερίδιο ευθύνης φέρει και η έλλειψη προγραμματισμού από την πλευρά της Πολιτείας σχετικά με την επέκταση των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας για εκείνους που αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να διακόψουν τη φοίτηση τους στο σχολείο .

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Τα αρνητικά αποτελέσματα του αναλφαβητισμού αφορούν όχι μόνο στα συγκεκριμένα αναλφάβητα άτομα . αλλά και σ΄ ολόκληρο το κοινωνικό σώμα .

Ι. Σε ατομικό επίπεδο

α. Το αναλφάβητο άτομο αντιμετωπίζει καθημερινά πρακτικά προβλήματα γιατί παντού πια απαιτείται ανάγνωση ή γραφή ( π.χ. αιτήσεις , συμβόλαια , επιταγές , χάρτες...) β. Ο αναλφαβητισμός επιδρά ανασταλτικά στον τρόπο σκέψης του ατόμου . Οι αναλφάβητοι δεν έχουν την ικανότητα να αξιολογήσουν με το δικό τους τρόπο τα τεκταινόμενα . Έτσι παρουσιάζονται ανίκανοι να προσεγγίσουν την αλήθεια . γ. Ο αναλφάβητος δε γνωρίζει τη χαρά της γνώσης . δ. Τα αναλφάβητα άτομα αδυνατούν να καινοτομήσουν , να αναλάβουν πρωτοβουλίες στην εργασία τους , με αποτέλεσμα να λειτουργούν ως ανιδείκευτοι εργάτες . Δεν χαράζουν πορεία ρηξικέλευθη και γι΄ αυτό παραμένουν άτομα εκκολαπτόμενα και όχι δημιουργικά . ε. Αισθάνεται πνευματικά ανάπηρος γιατί δεν μπορεί να ενημερωθεί μέσα από τον Τύπο ή άλλα έντυπα που απαιτούν ανάγνωση . Έτσι αποφεύγει ανάλογες εκδηλώσεις και οι πνευματικοί του ορίζοντες θα είναι πάντα περιορισμένοι . στ. Η άγνοια ή η ημιμάθεια δεν επιτρέπει στα αναλφάβητα άτομα να συμμετέχουν στα κοινά και να διαμορφώνουν άποψη γι΄ αυτά . Αντίθετα , μάλιστα , τα άτομα αυτά χειραγωγούνται εύκολα , γίνονται θύματα των καιροσκόπων και των δημαγωγών . Το αποτέλεσμα είναι τα άτομα αυτά να αδυνατούν να στηρίξουν τη Δημοκρατία και η τελευταία να κλονίζεται . ζ. Ο ανάλφαβητος στερείται πρωτοβουλίας , θάρρους , αυτοπεποίθησης , εφόδια που μόνο η γνώση καλλιεργεί . η. Η απουσία ουμανιστικής ( = ανθρωπιστικής ) παιδείας καθιστά το άτομο έρμαιο των παθών του χωρίς αυτογνωσία , αυτοκριτική άρα και εσωτερική ελευθερία .

ΙΙ. Σε κοινωνικό επίπεδο

α. Το πολιτιστικό επίπεδο μιας χώρας παραμένει στάσιμο όταν υπάρχουν μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού . Έτσι η χώρα αυτή παύει να διεκδικεί εξέχουσα θέση στην ευρύτερη κοινότητα των εθνών . Δυσκολεύεται να προοδεύσει στη τεχνολογία και στη Βιομηχανία - όπου πια απαιτείται εξιδείκευση , η οποία επιτυγχάνεται μέσα απ΄ τη γνώση ( και γνώση χωρίς θεωρητική κατάρτιση δε γίνεται ) . β. Ακόμα και στον αγροτικό τομέα ο αναλφαβητισμός αποτελεί σήμερα εμπόδιο για την αύξηση της παραγωγής . γ. Οι διεθνείς σχέσεις διαμορφώνονται ανάλογα : χώρες αναπτυγμένες εκμεταλλεύονται τις αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες εισβάλλοντας σιγά - σιγά και στην οικονομία και στον πολιτισμό τους . δ. Χώρες με μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων αναπαράγουν δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις . Μ΄ αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται η πολιτιστική τους ανάπτυξη ( γράμματα - επιστήμες - Τέχνη ) . ε. Ο αναλφαβητισμός των γυναικών απαγορεύει την κοινωνική και οικονομική χειραφέτηση της γυναίκας . στ. Τέλος , ο αναλφαβητισμός ισοδυναμεί με οικονομική υστέρηση και στασιμότητα επειδή αυτή έχει άμεση σχέση με την πνευματική αποτελμάτωση των πολιτών μιας χώρας . Εξάλλου , η παραγωγική διαδικασία απαιτεί πλέον ειδικά καταρτισμένο και εξιδεικευμένο εργατικό δυναμικό , ανάγκη που σίγουρα δεν μπορεί να καλυφθεί από αναλφάβητους . Επιπλέον , αυξάνεται η ανεργία , καθώς οι αναλφάβητοι δύσκολα μπορούν να βρουν θέση στην αγορά εργασίας , έτσι όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με τα νέα δεδομένα .

ΛΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

α. Η πολιτεία πρέπει να σταθεί αρωγός στις οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες , προκειμένου οι μαθητές που είναι μέλη τέτοιων οικογενειών να μη διακόπτουν τη φοίτησή τους στα σχολεία . Ιδιαίτερη ευαισθητοποίηση θα πρέπει να υπάρξει στις περιπτώσεις εγκαταλελειμμένων παιδιών . β. Πρέπει να εφαρμοστούν προγράμματα επιμόρφωσης αναλφάβητων ενηλίκων , πράγμα που θα μπορούσε να συμβάλει στην άμβλυνση του προβλήματος και την αναβάθμιση του πνευματικού επιπέδου της χώρας μας . Μονάδες λαϊκής επιμόρφωσης , κέντρα αναλφάβητων . νυχτερινά σχολεία για τους εργαζόμενους , σχολεία δεύτερης ευκαιρίας αποτελούν κάποιες προτάσεις . γ. Τα ΜΜΕ και κυρίως η τηλεόραση και το ραδιόφωνο , μπορούν να πείσουν το κοινό τους για τα τεράστια οφέλη που προσφέρει η παιδεία , συμπεριλαμβάνοντας στο πρόγραμμα τους επιμορφωτικές εκπομπές , ομιλίες με πνευματικούς ανθρώπους , προκειμένου να αποδεχτούν όλοι οι άνθρωποι ότι η ζωή μας εξευγενίζεται και αναβαθμίζεται με τη μάθηση . δ. Τέλος , ο ΟΗΕ αλλά και άλλοι αρμόδιοι φορείς θα πρέπει να ενεργοποιηθούν για την αντιμετώπιση του προβλήματος στις τριτοκοσμικές χωρες .

Σήμερα ο αναλφαβητισμός κυμαίνεται σε ποσοστό 30% παγκοσμίως και 3% στην Ελλάδα . Παγκόσμια ημέρα αναλφαβητισμού : 8 Σεπτεμβρίου .

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ 3

ΕΙΠΑΝ Ή ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Π.Ν.ΛΙΝΑΡΔΟΣ : " Κάθε φορά που στις μεγάλες αθλητικές αρένες ή στο συνοικιακό γήπεδο , ο νικημένος δίνει το χέρι στο νικητή , φθάνει στ΄ αυτιά μας ο ψίθυρος ότι Αθλητισμός δεν σημαίνει υποχρεωτική μάχη , αλλά και κάποιο , έστω , ψήγμα ειρήνης " . AVERY BRUNDAGE : " Οι αρχαίοι Έλληνες σταματούσαν τις εχθροπραξίες για την τέλεση των Αγώνων , τώρα σταματάμε τους Αγώνες για να κάνουμε πολέμους " . ALDOYS HUXLEY : Όπως και κάθε άλλο όργανο που εφεύρε ο άνθρωπος έτσι και ο αθλητισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό ή για κακό σκοπό . Με τη σωστή χρήση μπορεί να διδάξει την αντοχή και το θάρρος , τον έντιμο αγώνα και το σεβασμό των κανόνων , τη συντονισμένη προσπάθεια και την υπαγωγή των προσωπικών συμφερόντων στα συμφέροντα της ομάδας . Η κακή χρήση του μπορεί να ενθαρρύνει την προσωπική τρέλα και την ομαδική ματαιοδοξία , την ακόρεστη επιθυμία της νίκης και το μίσος των αντιπάλων......" . ΠΛΑΤΩΝ : " Όταν ή όπου τελειώνει η κίνηση τελειώνει και η ίδια η ζωή " .

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ 2

Αθλητισμός ( 1 ) : είναι η επίπονη και μακροχρόνια εξάσκηση του σώματος , που στοχεύει στη δημιουργία γερού κορμιού και στην καλλιέργεια ηθικών και πνευματικών χαρισμάτων , που ολοκληρώνουν το άτομο .

Αθλητισμός ( 2 ) : είναι η καταβολή προσπάθειας από τον άνθρωπο , που σκοπό έχει την εξάσκηση του σώματος και την απόκτηση ή τελειοποίηση ικανοτήτων , για την πραγματοποίηση επιδόσεων ( ρεκόρ ) , που στηρίζεται στην ευγενική άμιλλα με τους άλλους , ενώ ταυτόχρονα καλλιεργεί από την ψυχοπνευματική του υγεία .

Ο αθλητισμός στο χρόνο ( ιστορική ανασκόπηση )

Την ιδέα του αθλητισμού και τη σημασία του για τον άνθρωπο εκτίμησαν πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες, γι΄ αυτό και ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους αφιέρωσαν στα γυμναστήρια και στους αθλητικούς αγώνες . Πίστεψαν πως η σωματική υγεία είναι η βάση της ψυχικής και συντελεστής του " καλού και αγαθού " πολίτη .

Η ιδιαιτερότητα της σημασίας του αθλητισμού για τον σημερινό άνθρωπο και τη ζωή του .

Ξεχωριστή σημασία αποκτάει ο αθλητισμός σήμερα όπου η ζωή του σύγχρονου ανθρώπου έχει κυριευθεί από το άγχος και την μονοτονία , τις νευρώσεις και τη μοναξιά . Για τον σημερινό πλαδαρό και της καθιστικής ζωής άνθρωπο , ο αθλητισμός είναι μια πολύ ωφέλιμη διέξοδο μέσω της σωστής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και της προαγωγής της σωματικής άρα και της πνευματικής και ψυχικής του υγείας .

Ιδιαίτερα για τον " αστικό " άνθρωπο , τον άνθρωπο της σημερινής τερατόμορφης πόλης με το άφθονο καυσαέριο , το ελάχιστο πράσινο και τις άθλιες γενικά συνθήκες ζωής , ο αθλητισμός είναι μια λυτρωτική πράξη . Γι΄ αυτό και ολόκληροι λαοί αντιλαμβανόμενοι την τεράστια σημασία του τον κατέστησαν καθημερινό τρόπο ζωής .

Η προσφορά του αθλητισμού από άποψη οργανική .

Δημιουργεί εύρωστα και γερά σώματα .

Συντηρεί την υγεία αφού με την γυμναστική η κυκλοφορία του αίματος γίνεται καλύτερα , αποβάλλονται απ ΄ τον οργανισμό οι τοξίνες και ο εγκέφαλος λειτουργεί αποδοτικότερα , αφού αιματώνεται σωστά και παίρνει περισσότερο οξυγόνο . Το νευρικό σύστημα λειτουργεί καλύτερα , και το άτομο αισθάνεται ευφορία , ψυχική δύναμη , ζωντάνια , κέφι για ζωή . Απαλλάσσει απ΄ την ανία και διάφορες νευρωτικές καταστάσεις . Γενικά το σώμα αναζωογονείται . Προσφέρει ομορφιά και χάρη στο ανθρώπινο σώμα .

Προσφορά του αθλητισμού σε πνευματικό επίπεδο .

Καλλιεργεί στο άτομο αξίες όπως : βούληση , αντοχή , υπομονή , επιμονή , αγωνιστικότητα , εργατικότητα , σιγουριά , δύναμη , κοινωνικότητα .

Αθλητισμός και αρετές .

Μέσα στο στίβο , το άτομο είτε αθλείται είτε συναγωνίζεται , νοιώθει τη χαρά και την ανακάλυψη πρωτόγνωρων συναισθηματικών χώρων . Νοιώθει την ικανοποίηση της υπέρβασης κάποιων ορίων , τη χαρά της νίκης αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισης της ήττας . Βρίσκεται πλάι - πλάι με άλλους συνανθρώπους του με κοινές επιδιώξεις ατομικά ή συλλογικά . Του δίνεται η ευκαιρία να καλλιεργήσει τη συλλογικότητα , να δει διαφορετικά και να αντιμετωπίσει πολλά πράγματα ακόμη και την ίδια τη ζωή . Το κυριότερο γνώρισμα που καλλιεργείται μέσα στον αθλητισμό είναι η άμιλλα . Ο ευγενικός και με σωστά μέσα επιδιωκόμενος συναγωνισμός έχει νόημα για μια κοινωνία και ιδιαίτερα σήμερα που αντικειμενικά το άτομο ωθείται σε αδράνεια και παθητικοποίηση , σε υπερκαταναλωτισμό σε ότι αφορά το υλικό μέρος και στον ατομισμό σε ότι αφορά τον εσωτερικό του κόσμο . Ο αθλητισμός αποτελεί την εναλλακτική λύση διότι ωθεί το άτομο στη δράση , το αποπαθητικοποιεί , το εξοικειώνει στην ιδέα ότι πρέπει να δρα σε όλους τους τομείς της ζωής να αυτενεργεί και να ανακαλύπτει τον εαυτό του αλλά και τους άλλους συνανθρώπους του . Αποτελεί λοιπόν πολιτιστικό στοιχείο βαρύνουσας σημασίας ο ίδιος , παρόρμηση για ζωή , τρόπος ζωής . Γι΄ αυτό και δεν άργησε να " διεθνοποιηθεί " διότι οι άνθρωποι ανακάλυψαν μέσα σε αυτόν την ίδια τη φύση τους . Τον ανήγαγαν, λοιπόν , σε παγκόσμιο σύμβολο και συνέδεσαν με αυτόν τον πόθο κάθε ανθρώπου , κάθε κοινωνίας : την κατάργηση της βίας , την ειρήνη !

Ανασταλτικοί παράγοντες του γνήσιου αθλητικού και φίλαθλου πνεύματος .

Σήμερα ο αθλητισμός δεν εκφράζει το αθλητικό ιδεώδες " καλός κάγαθός " , δε δίνει στους νέους σωστά πρότυπα , γιατί όλα " πουλιούνται και αγοράζονται " ΄ έτσι διαφθείρει συνειδήσεις και οδηγεί τους νέους στην ηθική αποχαλίνωση και το σύγχρονο καταναλωτισμό . Αυτή η εμπορευματοποίηση αγγίζει πολλές από τις πλευρές του και ανάγει τον αθλητισμό σε άλλο πεδίο ενδιαφερόντων . Εμπορευματοποίηση σημαίνει πως ο αθλητισμός γίνεται , με την οικονομική της έννοια , ανταλλάξιμη αξία . Η ανταλλάξιμη αξία είναι σύμφυτη με την έννοια του υλικού συμφέροντος .

Συγκεκριμένα : α. Επικρατεί ο επαγγελματισμός , ο οποίος προσβάλλει το ολυμπιακό ιδεώδες με τις αγοραπωλησίες αθλητών με τεράστια ποσά . β. Γίνεται εμπορευματοποίση του αθλητισμού, εξαγοράζει συνειδήσεις . διαφημίζει διάφορα προϊόντα , που αλλοτριώνουν την αθλητική ιδέα . γ. Επικρατεί αθέμιτος ανταγωνισμός για πρωταθλητισμό , με εξαγορές αθλητών ή αγοραπωλησίες συλλόγων , που εξευτελίζουν το Ολυμπιακό πνεύμα . δ. Γίνεται πολιτική εκμετάλλευση . Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τον " αθλητισμό " για πολιτικά συμφέροντα ( πράξη , που είναι κατακριτέα ) , ενώ χρησιμοποιείται από απολυταρχικά καθεστώτα για αποπροσανατολισμό του λαού από τα πραγματικά του προβλήματα , πράγμα που νοθεύει την έννοια της Ολυμπιακής ιδέας . ε. Οι αθλητές για να πετύχουν " ρεκόρ " , εφαρμόζουν το " ντοπάρισμα" , κάνουν χρήση αναβολικών ουσιών που διεγείρουν τον οργανισμό και εξαφανίζουν την άμιλλα και το συναγωνισμό , πράγμα που καταρρακώνει την έννοια της αξιοπρέπειας του αθλητή μα και του φιλάθλου . στ. Ο αθλητικός τύπος συχνά καλλιεργεί το φανατισμό , τη βία , που οδηγούν στην αιματοχυσία και το έγκλημα . Κατασκευάζει αθλητές - είδωλα - βεντέτες , που γίνονται οι ζωντανοί ήρωες των νέων . Αυτό δημιουργεί οπαδούς χούλιγκανς που συχνά προκαλούν επεισόδια .

Τρόποι λύσεις του προβλήματος .

α. Για να ξαναβρεί ο αθλητισμός την πραγματική του αξία , πρέπει ο ίδιος ο άνθρωπος να αναγνωρίσει την αξία του και να αντιδρά με κάθε τρόπο , όταν βλέπει ότι οι ιδέες του εξαγοράζονται ή ποδοπατιούνται από άλλους . β. Ίδρυση περισσότερων αθλητικών κέντρων , για να έχουν τη δυνατότητα να αθληθούν άνθρωποι κάθε ηλικίας , που έχουν σωματικές δυνατότητες και κλίσεις προς τον αθλητισμό . γ. Η σωματική καλλιέργεια να είναι αρμονική με την πνευματική καλλιέργεια , γιατί τότε μόνο έχει πραγματική δύναμη που αποβλέπει στην ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας . δ. Κοινή προσπάθεια από αθλητές και κράτος , ώστε να πάψει ο επαγγελματισμός στα πλαίσια του αθλητισμού . Συνειδητοποίηση απ΄ τη μεριά του αθλητή , ότι με το έργο του εκτελεί λειτούργημα και όχι επάγγελμα . ε. Μύηση των αθλητών στην έννοια της Ολυμπιακής Ιδέας , που στοχεύει στη σωματική και πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου , στη συναδέλφωση και στην ειρηνική συνεργασία των λαών . στ. Καλό θα ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες να γίνονται στην Ελλάδα , που είναι ο τόπος της γέννησης τους , για να πάψει ο αθλητισμός να μποϋκοτάρεται από πολιτικές σκοπιμότητες και να εξευτελίζεται από οικονομικούς λόγους . ζ. Πλατειά ενημέρωση , ότι ο αθλητισμός κάνει καλό σε όλες τις ηλικίες και είναι αναγκαίος , ιδίως σήμερα , που η ζωή των περισσότερων είναι " καθιστική " , για την αναζωογόνηση του σώματος και του μυαλού , για την απαλλαγή από το άγχος και τα ...περιττά κιλά . 1. Η πολιτεία , το σχολείο , η οικογένεια , οι κοινωνικοί και αθλητικοί φορείς να κάνουν προσπάθεια , με σκοπό να λείψει η πολιτική από τον αθλητισμό . 2. Προσπάθεια από το κράτος για εξυγίανση του αθλητισμού ( αποδέσμευση από οικονομικά συμφέροντα , αγοραπωλησίες αθλητών , από κερδοσκοπικές διαφημίσεις και συναλλαγές ) .

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΘΕΜΑ

Ο αθλητισμός , στην πρώτη του μορφή , σκοπό είχε την επικοινωνία ανάμεσα στα άτομα και τα κράτη , τον παραμερισμό των επιμέρους διαφορών τους και τη δημιουργία κοινής συνείδησης . Πιστεύετε πως σήμερα εκπληρώνει αυτούς τους σκοπούς ; Κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να συντελέσει στην ανάπτυξη φιλικών δεσμών στους λαούς και στην επίτευξη της παγκόσμιας ειρήνης;

Α΄ σκέλος

Δεδομένο: " Ο αθλητισμός........συνείδησης " .

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Καταβολή προσπάθειας που σκοπό έχει τη γύμναση και τη σωματική άσκηση , ενώ ταυτόχρονα καλλιεργεί και την ψυχοπνευματική υπόσταση του ατόμου.

Πρώτη μορφή :

Ολυμπιακή ιδέα: α. Επικοινωνία ανάμεσα στις πόλεις - κράτη , γνωριμία της κουλτούρας και του πολιτισμιακού υποβάθρου τους . β. Παραμερισμός διαφορών , ανάπτυξη εθνικής , κοινής συνείδησης , κήρυξη εκεχειρίας - ανακωχής κατά τη διάρκεια των αγώνων (Αθλητής = πρότυπο - ημίθεος )

Β ΄ σκέλος

Ζητούμενο : " Πιστεύετε ότι σήμερα εκπληρώνει αυτούς τους σκοπούς ; "

Όχι ( επειδή ) α. Επαγγελματισμός : Εμπορευματοποίηση αθλητισμού , χάθηκε η άμιλλα , έγινε ανταγωνισμός συμφερόντων ( ανταγωνισμός για τα πρωτεία ) ,εξαγοράζει τις συνειδήσεις . Αντί να φέρνει κοντά τους λαούς σκορπίζει το αίμα και τη βία (χουλιγκανισμός ). Ο αθλητής πρότυπο - αφίσα αντικείμενο αγοροπωλησίας συλλόγων , εξυπηρέτησης συμφερόντων. β. Δωροδοκίες αθλητών , ομάδων , διαιτητών , κατασκευασμένα αποτελέσματα . γ. Ντοπάρισμα αθλητών , αθλητής - τέρας , χρήση αναβολικών ουσιών που διεγείρουν τον οργανισμό και εξαφανίζουν την άμιλλα . δ. Αθλητικός τύπος : Επιχειρησιακά τραστ ( = οικονομικός οργανισμός που τον αποτελούν διάφορες εταιρείες για να ελέγχουν την αγορά σε ό,τι έχει σχέση με το προϊόν που παράγουν ) , καλλιεργεί μέσω της χυδαιολογίας το φανατισμό , τη βία . Κατασκευάζει αθλητές - βεντέτες , ινδάλματα λαϊκής κατανάλωσης . Ανοίγει καθημερινά πόλεμο δηλώσεων και γίνεται πεδίο ανταλλαγής βωμολοχιών καταρρακώνοντας την έννοια της αξιοπρέπειας του αθλητή μα και του φιλάθλου - αναγνώστη . Κατασκευάζει οπαδούς , χούλιγκανς . Άρα , ο αθλητισμός σήμερα αντί να δίνει σωστά πρότυπα στους νέους τους οδηγεί στην ηθική αποχαλίνωση εκτροχιάζοντας τη συνείδησή τους . Εκμεταλλεύεται την ανάγκη ταύτισης τους με κοινά αποδεκτά πρόσωπα που τους τα " κατασκευάζει " μέσω του τύπου . Αντί να αμβλύνει τις διαφορές ανάμεσα στους λαούς , τις οξύνει . ( Heysel )

Γ ΄ σκέλος

Αποδεικτικό : " Κάτω από ποιες προϋποθέσεις....ειρήνης "

Προϋποθέσεις :

α. Εξυγίανση αθλητισμού ( αποδέσμευση από συμφέροντα , υλικές εξαρτήσεις , όχι αντικείμενο συναλλαγών και κερδοσκοπίας ) . β. Συνειδητοποίηση αθλητών , υπευθυνοποίησή τους . Όχι στυγνοί επαγγελματίες , ανεγκέφαλοι , ρηχοί , δίχως ενδιαφέροντα και κουλτούρα . Να γίνουν πρότυπα για τους νέους και να κατανοήσουν την ευθύνη του ρόλου τους . γ. Δημιουργία σταδίων , αθλητικών κέντρων ώστε να γίνουν πόλος έλξης των νέων δίνοντας τους την αναγκαία διέξοδο , εκτόνωση του δυναμικού της ηλικίας τους . Το στάδιο να υποκαταστήσει τη συμμορία , τα ναρκωτικά , τα " κέντρα " διασκέδασης .

Ανάπτυξη φιλικών δεσμών ανάμεσα σε άτομα - λαούς :

α. Η άμιλλα μπορεί να παραμερίσει τα όποια συμφέροντα . β. Οι αθλητές - συναγωνιστές με τη στάση τους μπορούν να περάσουν μηνύματα στον κόσμο συναδέλφωσης , αγάπης . γ. Μπορούν να μάθουν στο νέο πως αυτό που μετράει είναι η προσπάθεια , ο αγώνας κι όχι μόνο η νίκη . Θα μάθει , μέσω των αθλητών ο νέος να συμφιλιώνεται με την ήττα και να τη μετατρέπει σε αυριανή νίκη , προσπαθώντας . δ. Ο αθλητισμός μπορεί να σπάσει τα στεγανά των σημερινών ανθρώπων , να τους δημιουργήσει προσβάσεις επικοινωνίας γκρεμίζοντας τα τείχη που έχει υψώσει ο τρόπος ζωής στη μεγαλούπολη ( στην αρχαία εποχή γκρέμιζαν τα τείχη της πόλης στην επιστροφή του ολυμπιονίκη από το στάδιο της νίκης ) .

Επίτευξη ειρήνης :

- Ο αθλητισμός μπορεί να πετύχει εκεί όπου αποτυγχάνουν οι διπλωμάτες , στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων . Μπορεί να ενώσει τους λαούς . Ο αθλητής να γίνει λαμπαδηφόρος της ειρήνης . Να περάσει τα δικά του μηνύματα στον κόσμο . - Μέσω του αθλητισμού έρχονται σε επαφή οι λαοί , με τη διαφορετική κουλτούρα .